Electrotech

Οι συσσωρευτές μολύβδου - οξέως ανοιχτού τύπου και βαθιάς εκφόρτισης που χρησιμοποιούνται σε συστήματα αυτόνομης ηλεκτροδότησης, είναι κατά κανόνα συσσωρευτές με διάρκεια ζωής άνω των 5 ετών η οποία για κάποιους τύπους μπορεί να φτάσει μέχρι και πάνω από 20 χρόνια.

Οι παράγοντες που καθορίζουν την διάρκεια ζωής των μπαταριών μολύβδους είναι πολλοί.

Ένας πολύ σημαντικός είναι η συντήρηση που πρέπει να γίνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Σκοπός της συντήρησης είναι να εντοπίσει και να αποκαταστήσει τυχόν προβλήματα που συνήθως εξελίσσονται χωρίς να δίνουν συμπτώματα στην καθημερινή λειτουργία παρά μόνον όταν είναι πλέον πολύ αργά.

Καλύτερη περίοδος για την συντήρηση των συσσωρευτών μολύβδου είναι το φθινόπωρο ή ο χειμώνας δεδομένου ότι αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα αυτό θα εξελιχθεί ραγδαία λόγω χαμηλότερης παραγωγής ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά και της χαμηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος. 

Διαβάστε και ακολουθήστε προσεκτικά τις οδηγίες του κατασκευαστή!

Οι κατασκευαστές μπαταριών συνήθως δίνουν αναλυτικές και συγκεκριμένες οδηγίες για την εγκατάσταση, την λειτουργία και την συντήρηση των μπαταριών. Διαβάστε τις και ακολουθήστε τις προσεκτικά.

Δείτε εδώ για παράδειγμα τις οδηγίες της ROLLS Εγχειρίδιο χρήσης συσσωρευτών Rolls για "solar" εφαρμογές (στα αγγλικά).

Βασικός εξοπλισμός και μέτρα ατομικής προστασίας

1. Γυαλιά προστασίας.
2. Γάντια προστασίας με αντοχή σε χημικά (θειικό οξύ).
3. Ρούχα προστασίας.
4. Αφαίρεση ωρολογίων χειρός, βραχιολιών, δαχτυλιδιών και άλλων μεταλλικών αντικειμένων.
5. Χρησιμοποιούμε εργαλεία με μονωμένες λαβές για να μειωθεί ο κίνδυνος βραχυκυκλώματος.

Προετοιμασία

1. Αερίζουμε καλά τον χώρο και φροντίζουμε να υπάρχει επαρκής εξαερισμός καθ' όλη την διάρκεια της διαδικασίας.
2. Διακόπτουμε την φόρτιση ή την εκφόρτιση, αποσυνδέουμε την συστοιχία και την αφήνουμε σε αδράνεια για 10 - 15 λεπτά.
3. Φροντίζουμε να μην υπάρχει ανοιχτή φλόγα ή σπινθήρας στον χώρο κατά την διάρκεια των εργασιών.
4. Είναι προτιμότερο η συντήρηση να γίνει αφού η συστοιχία έχει φορτισθεί πλήρως. 

Διαδικασίες συντήρησης

Μετρήσεις

Ανάλογα με το μέγεθος της συστοιχίας και με τον αριθμό των στοιχείων που την απαρτίζουν, είναι σκόπιμο να αριθμήσουμε τα στοιχεία ώστε οι μετρήσεις τους να μπορούν να αρχειοθετηθούν και να αξιολογηθούν σε βάθος χρόνου.

Μέτρηση τάσης

Με ένα ψηφιακό βολτόμετρο μετράμε και καταγράφουμε την τάση κάθε στοιχείου (2βολτου, 4βολτου, 6βολτου ή 12βολτου, ανάλογα με την περίπτωση) σε κατάσταση ηρεμίας. Θα πρέπει όλα τα στοιχεία να έχουν σχεδόν την ίδια τάση και οι διαφορές μεταξύ τους να μην ξεπερνούν το 2 - 3%. Μεγαλύτερες διαφορές είναι ένδειξη ότι ίσως υπάρχει πρόβλημα και θα πρέπει να το συνεκτιμήσουμε με τα υπόλοιπα δεδομένα.

 Μέτρηση πυκνότητας (Μόνο για συσσωρευτές ανοιχτού τύπου)

Με πυκνόμετρο κατάλληλο για μπαταρίες μολύβδου - οξέως μετράμε και καταγράφουμε την σχετική πυκνότητα του ηλεκτρολύτη σε κάθε στοιχείο. Θα πρέπει όλα τα στοιχεία να έχουν περίπου την ίδια πυκνότητα και είναι αποδεκτές διαφορές της τάξης του 0.015 ως 0.020 το πολύ (π.χ. αν τα περισσότερα στοιχεία έχουν σχετική πυκνότητα γύρω στο 1.250 είναι αποδεκτό να βρεθούν κάποια από τα στοιχεία με πυκνότητα από 1.230 1.235 έως και 1.265 - 1.270.

Μεγαλύτερες διαφορές υποδηλώνουν ότι θα πρέπει να αναθεωρηθούν οι ρυθμίσεις φόρτισης ή/και να γίνουν διορθωτικές ενέργειες όπως φόρτιση εξισορρόπησης (ή εξισωτική φόρτιση ή equalizing charge).

Οι διαφορές στην πυκνότητα του ηλεκτρολύτη ανάμεσα στα στοιχεία μίας συστοιχίας τείνουν να αυξάνονται καθώς αυξάνεται η ηλικία της συστοιχίας.

Κατά προτίμηση η μέτρηση της πυκνότητας γίνεται αφού έχει ολοκληρωθεί μία πλήρης φόρτιση της συστοιχίας.

Έλεγχος θερμοκρασίας

Εφόσον έχει προηγηθεί πρόσφατα πλήρης φόρτιση της συστοιχίας, ελέγχουμε την θερμοκρασία κάθε στοιχείου. Ο έλεγχος μπορεί να γίνει απλά, δια της αφής με το πίσω μέρος της παλάμης και σκοπό έχει να διαπιστώσει αν κάποιο από τα στοιχεία έχει αισθητά υψηλότερη θερμοκρασία σε σχέση με τα υπόλοιπα. Η υψηλότερη θερμοκρασία είναι ένδειξη πιθανού προβλήματος στο συγκεκριμένο στοιχείο και θα πρέπει να συνεκτιμηθεί με τα υπόλοιπα δεδομένα.

Πλήρωση με απιονισμένο νερό (μόνο για συσσωρευτές ανοιχτού τύπου)

H διαδικασία ελέγχου και πλήρωσης με απιονισμένο νερό πρέπει να επαναλαμβάνεται τουλάχιστον 3 - 4 φορές ετησίως, δηλαδή περίπου κάθε 3 - 4 μήνες. Η κατανάλωση νερού αυξάνεται την καλοκαιρινή περίοδο λόγω της αυξημένης θερμοκρασίας περιβάλλοντος αλλά και λόγω της υψηλής ηλιοφάνειας που συνεπάγεται λειτουργία σε υψηλότερο επίπεδο φόρτισης. Συνεπώς, συστήνεται ο έλεγχος να γίνεται πιο συχνά την καλοκαιρινή περίοδο.

Προσοχή!

• Προσθέτουμε μόνο απιονισμένο νερό και τίποτα άλλο.

• Δεν "ξεχειλίζουμε" τα στοιχεία. Προτιμούμε να βάζουμε λιγότερο νερό παρά περισσότερο με κίνδυνο να ξεχειλίσει ο ηλεκτρολύτης.

Έλεγχος και καθάρισμα πόλων και γεφυρών

Ελέγχουμε προσεκτικά τους πόλους κάθε συσσωρευτή και τις γέφυρες που τους συνδέουν μεταξύ τους. Αν υπάρχουν σημάδια διάβρωσης (πρασινίλα, άλατα, σκουριά, κλπ) είναι προτιμότερο να λυθεί τελείως η σύνδεση και να καθαριστούν όλα με νερό και τρίψιμο με συρματόβουρτσα. Βοηθάει πολύ αν φτιάξουμε διάλυμα μαγειρικής σόδας σε νερό. Π.χ. 1 κουταλιά μαγειρικής σόδας σε 3 λίτρα νερό.

Τα μέταλλα θα πρέπει να καθαριστούν καλά ώστε να μην υπάρχει καθόλου διάβρωση. Σε περίπτωση προχωρημένης διάβρωσης είναι προτιμότερο να αντικατασταθούν τα διαβρωμένα εξαρτήματα.

Τοποθετούμε και πάλι τα πάντα όπως ήταν και σφίγγουμε τις βίδες όσο προτείνει ο κατασκευαστής των συσσωρευτών ή όσο μπορούμε με το χέρι κρατώντας την λαβή του κλειδιού κοντά στην βίδα που σφίγγουμε και όχι στην άκρη του ώστε να μην βάζουμε υπερβολική δύναμη. Προτείνεται ο έλεγχος της σύσφιξης μετά από 10 - 15 ημέρες αλλά και 1 - 2 φορές ετησίως.

Αφού τελειώσουμε μπορούμε να επικαλύψουμε τα μεταλλικά μέρη των συνδέσεων στους πόλους με βαζελίνη ή ειδικό γράσο για πόλους συσσωρευτών ώστε να αποτραπεί και να επιβραδυνθεί η διάβρωση. Η εφαρμογή με πινέλο βοηθάει ώστε να γίνει πλήρης επικάλυψη των μεταλλικών μερών.

Τελικός έλεγχος

Πριν γίνει επανασύνδεση των συσσωρευτών είναι πολύ σημαντικό να γίνει λεπτομερής έλεγχος και να επιβεβαιωθεί ότι όλα είναι σωστά συνδεδεμένα, σφιγμένα και με σωστή πολικότητα.

Αν κατά την διάρκεια της συντήρησης βρέθηκαν ευρήματα ή ενδείξεις πιθανού προβλήματος, θα πρέπει να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό ώστε να πάρουμε οδηγίες για την αποκατάσταση του προβλήματος.

Τα προβλήματα που διαγιγνώσκονται νωρίς συνήθως αποκαθίστανται με απλή αλλαγή των παραμέτρων φόρτισης στον ρυθμιστή φόρτισης ή στον inverter.

Πιο προχωρημένα και εκτεταμένα προβλήματα είναι πιθανόν να χρειάζονται αντικατάσταση κάποιου στοιχείου συσσωρευτή για να αποκατασταθούν.

Υπάρχει επίσης περίπτωση να υπάρχει βαθύτερο πρόβλημα που να απαιτεί ποιο δραστική αντιμετώπιση. Π.χ. μπορεί να προκύψει ότι οι πηγές του συστήματος είναι ανεπαρκείς σε σχέση με την κατανάλωσή μας οπότε θα πρέπει να γίνει επέκταση των πηγών (π.χ. περισσότερα φωτοβολταϊκά).

Σε κάθε περίπτωση είναι καλό να πάρουμε την γνώμη ενός ειδικού στον οποίο θα περιγράψουμε με λεπτομέρειες τις παρατηρήσεις μας.

Μετά την επανασύνδεση των συσσωρευτών και αφού θέσουμε σε λειτουργία όλο το σύστημα είναι πιθανόν ότι θα παρατηρήσουμε βελτιωμένη λειτουργία του συστήματος μετά τις εργασίες συντήρησης.